Ziyaret Bilgileri
Aktif Ziyaretçi1
Bugün Toplam102
Toplam Ziyaret737637
Bireyden Topluma

Erken Teşhisin Önemi; Bireyden Topluma

Doç. Dr. Şafak Nakajima

Machiavelli, 'Hükümdar' eserinde der ki: “Başlangıçta ince hastalığın tedavisi kolay, teşhisi zordur. Ama zaman ilerledikçe başlangıçta teşhisi ve tedavisi yapılmayan hastalığın teşhisi kolay, tedavisi zor olur. Aynı şey devlet işlerinde de söz konusudur. Devlet içinde doğacak sorunları zamanında tanımlayan biri için onların çözümü çabuk ve kolaydır. Ama sorunların ne olduğu kestirilemezse ve herkesin görebileceği kadar büyümesine izin verilirse, çözüm yolları ortadan kalkar.”

Bu söz, yalnızca devlet yönetiminde değil, bireyden topluma kadar uzanan pek çok sorunun özünü kavramak için bir rehber niteliğindedir. Peki, bugün Türkiye’de bu anlayışı ne kadar hayata geçirebiliyoruz? Sorunları zamanında teşhis edip çözebiliyor muyuz, yoksa herkesin görebileceği kadar büyümesine izin mi veriyoruz?
Son yıllarda ülkemizde derin bir ruhsal bunalım hâkim. Bir yanda ekonomik zorluklar, öte yanda toplumsal çatışmalar, bireylerin ve ailelerin hayatını kökünden sarsıyor. Gazete manşetlerinden sosyal medyaya kadar her yerde aynı haberler: Aile içi şiddet, akıl almaz yoksullaşma, barınma sorunu, gençlerin geleceksizlik kaygısı, yabancılaşma, intihar ve cinayet haberleri… Artık kimse "Ben bu haberleri duymadan günümü geçireyim" diyemiyor.

İstatistikler her şeyi anlatıyor: Ülkemizde antidepresan kullanım oranı son on yılda katlanarak artmış durumda. Bu, bireylerin yaşadığı derin mutsuzluğun bir göstergesi. Mutsuzluk ilaçlarla çözülebilir bir hastalık olmadığı gibi antidepresanlarla çözülemeyecek kadar büyük bir sorun var ortada: Toplumsal dayanışma ve güvenin kaybolması.
Sorunun tanımını yapmak artık kolay; tedavi etmek ise zor. Ama zor diye hareketsiz kalamayız. Öncelikle, bireylerin yaşadığı bu travmaların kökenine inmeliyiz. Eğitimden sağlığa, ekonomiden sosyal ilişkilere kadar her alanda "erken teşhis" mantığını devreye sokmalıyız.

Belki de en büyük sorun, hepimizin içinde büyüyen "geç kaldık" hissi. Oysa hiçbir şey için tam anlamıyla geç değil. Önemli olan, sorunların büyüklüğü karşısında pes etmemek ve toplumu yeniden inşa etmek için bireysel olarak da elimizden geleni yapmak. Her birey bir toplumu oluşturan yapı taşlarından biri. Eğer bireysel mutsuzluklarımızı ve öfkelerimizi fark eder, onları dönüştürmek için adımlar atarsak, bu zincirleme bir iyileşme yaratabilir.

Türkiye’nin bu “ince hastalığı” bir krizden çok, bir dönüşüm fırsatı olarak ele alınmalı. Çünkü unutmayalım: Hastalık ne kadar ilerlerse ilerlesin, iyileşme umudu her zaman vardır. Ancak bu umut, harekete geçilirse gerçeğe dönüşebilir.

Doç. Dr. Şafak Nakajima

Hastamın Ögretmeni - 9 - Nahit Hanım ve Diğer Ünlüler (1)

 Hastamın Öğretmeni

9- NAHİT HANIM VE DİĞER ÜNLÜLER (1)

Nahit Hanım anlatıyor: “Haşim benim en sevdiğim şairlerden biri. Onu çok severdim. Üniversiteye kayıt olmaya giderken köprüde beni gördü. Hocamla birlikte yürüyoruz. Hocam da benim paketlerimi taşıyor. ‘Vay vay’ dedi bana Haşim. Ben o zamanlar ufak tefek bir kızım. ‘Nereye?’ ‘Okula kayıt olacağım,’ dedim. ‘Yaa demek o kadar büyüdün sen,’ dedi. Hakikaten Haşim'i çok severim, çok. Hüzün verir bana.”

“Biz sınıfta iki gruba ayrılmıştık arkadaşlarla. Bir kısmımız Haşim’ci, bir kısmımız Yahya Kemal'ci. Ben Haşim grubundanım. Ama Yahya Kemal'i de takdir ederim. Süleymaniye Camisi inkâr edilmez ki; Yahya Kemal'i inkâr edelim! Değil mi?”

“Yahya Kemal Park Otel'de içki içiyor. Ama kimin yanında içiyor? Atatürk’ün! Çok naziktir Yahya Kemal. Ama bana çok kızgındır; bir şiiri yüzünden: Onun bir şiirini almışım, ben okumuşum; herkes öğrenmiş daha neşredilmeden. ‘Halil Vedat’ın karısının yaptıklarına bak!’ demiş.”

“Sonra bizi bir gün Ankara Palas'a davet etti. Yan masada da birtakım adamlar oturuyor. Yahya Kemal konuşkan, yüksek sesle konuşur. Bana, ‘Şu arkadaki bey var ya’ dedi, ‘benim bütün sevdiğim kadınları elimden aldı. Hem de nasıl aldı biliyor musun; benim yazdığım şiirlerle aldı. Şiirleri ben yazdım, o faydalandı bu şiirlerden. Ben onlara bir şiirimi dahi okuyamadım. Ben yazıyorum, kadınları o elde ediyor!’

“Ben de arkadaki beye, ‘Dönün de bir yüzünüzü göreyim," dedim. Döndü. ‘Eee siz de fena değilmişsiniz,’ dedim!”

“Cuma günleri dostlarım yıllardır benim evime gelirler. Necmettin Hoca'ya inat yapıyorum! Cuma günü yapıyorum ki kızacaksa tam kızsın diye...”

“Yıllardır bu böyle... Hâlâ kendiliğinden devam ediyor. Üstelik benim kocam içki sevmezdi. Önüne küçücük bir kadeh alır. O kadar. Hâlâ pek yalnız kalmıyorum. Benim evim hep kalabalıktır. Öyle alışmışım.”

Arif Damar'la, Vedat'tan ayrıldıktan sonra evlendim. Ondan sonra da başka koca bulamadım! Hâlâ arkadaşımdır Arif. Görüşürüz. Hepsi benle ayrıldıktan sonra benden ayrılmazlar. Vedat'la ayrıldım sözde. Her zaman gelirdi. Ailesi de beni arardı. Biz Vedat'la ayrılınca kaynanam bana kızmadı ki! Vedat bir kadın bulmuştu, ona kızdı. Arif Damar da başka bir kadın buldu onun için ayrıldım. Erkekler beni bırakıyorlar. Ben çok başına buyruğum galiba.” “Aşk bence bir hastalıktır. Öyle aşklar var ki hırpalayıcı... Onları sevmiyorum. Dövüşmeler falan... Öyle aşkın canı cehenneme. Aşk dediğin güzel bir şey olacak; zarif bir şey olacak...”


          
 
 

Yorumlar - Yorum Yaz
Şehleray Dili

Bedros Tıngır'ın Evrensel Dili Şehleray
The Seh-lerai Language

Şair Bedros Tıngır'ın dünya barışına hizmet etmesi için tasarladığı, icat ettiği ve kurallarını, gramerini oluşturduğu Şehleray dilinin hazin hikâyesi...

Şair Bedros Tıngır’ı (Petros Tıngıryan) ve tasarladığı Şehleray dilini pek bilen yoktur. Kendisi 19. Yüzyılda 40 yıl boyunca İzmir Buca’da yaşamış ve 1881 yılında Buca’da ölmüş Ermeni bir şairdir. Dokuz dile (Ermenice, Yunanca, Latince, Arapça, Farsça, İtalyanca, İngilizce, Fransızca, Sanskritçe) hâkim olan Tıngır, 1865 yılında burada, uluslararası olarak kullanılabilecek Şehleray dilini icat etmiştir. Bu dil Tıngır’a göre, bütün ülkeler arasında barışı ve sevgiyi teşvik edecek, dinler üstü, diller üstü, uluslar üstü kimlikli bir dil olacaktır. Tıngır, çeşitli dinlere ve dillere bölünmeye maruz kalmadan evrensel tek bir dilin ulusları birbiriyle bütünleştireceğine ve hatta tüm bireysel çekişmelere, tüm kavgalara ve tartışmalara bir son vereceğine inanmıştır. Tıngır, dilinin dünya çapında, tüm uluslar tarafından sevgi ve direniş olmadan kabul edileceğini hayal etmiştir. Hedefinde, yıkılmayacak bir Babil Kulesi inşa etmek vardır.

Böyle bir hayat felsefesi benimsemesinde, Tıngır’ın yaşadığı kimi olaylar da etkili görülmektedir. Tıngır, 3 Eylül 1799'da Konstantinopolis'te doğmuş, 21 Ekim 1811 yılında Ermeni Katolik Mekhitarist İlahiyat Fakültesi’nde rahiplik için eğitim almak üzere Viyana'ya gönderilmiştir. Bedros'a 7 Eylül 1813'de dini bir sembol taşıyan Karapet ismi verilmiştir. On dokuz yaşında bir rahip olarak görevlendirilen Karapet, Konstantinopolis'e dönmüş, ancak 1827-1830'da başkent Ermeni Ortodoks Patrikhanesi tarafından kışkırtılan Ermeni Katoliklerine yönelik zulüm sırasında şehirden gönderilmiştir (Russell, 2012, s.3). Tıngır, ilk önce Bükreş'e gitmiş, 8 Ocak 1828'de Viyana'daki manastırına dönmüş, buradan hem Ermeni Katolikliği hem de kendisine verilen Karapet ismini reddederek ayrılmıştır. Yolculukları onu son olarak İzmir'e taşımıştır. Fikrimce, dinler ve diller üstü, barış ve sevgi taşıyacak bir dil icat etme motivasyonunun altında, yaşadığı zorlu mücadeleler yatmaktadır.

Tıngır, icat ettiği yeni dili, çeşitli dillerin çeşitli seslerinden, özellikle Sanskritçe'den oluşturmuş, çeşitli karakterlerin parçalarından oluşan bir amalgam yaratmıştır. Herhangi bir ulus tarafından kabul edilip kullanılmadığından Şehleray, bir dil olarak adlandırılamamıştır. Tıngır, icat ettiği dil için bir gramer kitabı ve sözlük hazırlamıştır. Oluşturduğu alfabeyi temel aldığı bir müzikal notalama sistemi dahi geliştirmiştir (Russell, 2012, s.3).

Eğitiminin bir kısmını Viyana’da, bir kısmını da İstanbul’da tamamlayan Tıngır, şair olmasının yanı sıra bir dilbilimci olarak da kabul edilebilir. Kendisi, yeni oluşturduğu Şehleray dilinde şiirler yazmış, gelen ziyaretçilerine bu dilin Fransızca tercümesinden şiirler okumuştur. Fakat kendisi dışında Şehleray dilini anlayabilen, o dilden eserleri okuyabilen biri olamamıştır maalesef. Elbette elimize ulaşan eserleriyle, özellikle de yazdığı gramer kitabı ve sözlük vasıtası ile dilin analizi ve bu dil üzerinden yazılan şiirlerin analizi mümkündür.

Tıngır, Buca’daki evinin girişine, kendi tasarladığı dili kullanarak ‘’Ayzeradant’’ yani ‘’Bilgelik Tapınağı’’ yazmıştır (Russell, 2012, s.4). Evinde dilbilimi üzerine çokça kitap içeren bir kütüphanesi bulunmaktadır. Ünlü yazar William Saroyan, Bedros Tıngır’ın yakın arkadaşlarındandır. Bedros Tıngır’ın yaşadığı yer bugün, Tıngırtepe olarak adlandırılmaktadır; lakin orada yaşayan halkın Bedros Tıngır hakkında bir bilgisi olmamakla birlikte, Şehleray dili hakkında da fikirleri bulunmamaktadır.

Bugün, Bedros Tıngır’ın evini görmek mümkün değildir; Tıngır’ın evinin bulunduğu yerin üzerinde Mevlana Celaleddin Rumi’nin devasa bir heykeli bulunmaktadır. Şehrin hafızasının geri kazandırılması, Bedros Tıngır’ın çok önemli bulduğum dil felsefesinin görünür kılınması için Tıngır hakkında geniş kapsamlı araştırmalar başlatılmalı, çeviri faaliyetleri yapılmalıdır.

Gözde YILMAZ 

Kaynakça:

Russell, James (2012) "The Seh-lerai Language", Journal of Armenian Studies.

Harvard Library